Przestrzeń publiczna to bardzo pojemny termin. Obejmuje wszystkie miejsca powszechnie dostępne – w tym budynki administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, oświaty i szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, kultury, kultu religijnego, opieki zdrowotnej, społecznej i socjalnej, handlu, sportu, gastronomii, obsługi bankowej, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie powietrznym, lądowym i wodnym, budynki biurowe i socjalne.

Pomocne normy

Wytyczne do projektowania naziemnych i podziemnych obiektów użyteczności publicznej określają normy prawne – podobnie jak w przypadku projektowania hotelowych łazienek czy recepcji  – o czym pisaliśmy we wcześniejszych wpisach na naszym blogu. Wytyczne prawne dla danego obiektu to lektura obowiązkowa przed rozpoczęciem jakichkolwiek prac projektowych.

Szacowanie natężenia ruchu w nowo powstających przestrzeniach publicznych

Jaką skalę użytkową będzie miał budowany obiekt? Ile osób będzie z niego korzystać na co dzień i ile podczas szczytowego obłożenia? Które miejsca będą najintensywniej użytkowane?
Jeśli nowy obiekt ma zastąpić stary 1:1, wówczas przewidywania nie są zbyt trudne – można bowiem odnieść się do danych historycznych.
Sytuacja jest bardziej skomplikowana w przypadku obiektów całkiem nowych. Wówczas do inwestora należy zbadanie zapotrzebowania społecznego na funkcje oferowane przez dany obiekt oraz oszacowanie liczby jego użytkowników. Posadzki należy dobierać w zależności od spodziewanego natężenia ruchu.

Odporność na ścieranie – ważny parametr

Odporność na ścieranie płytek szkliwionych (oznaczana symbolem PEI wraz z klasą i liczbą obrotów obok), to jeden z kluczowych parametrów przy wyborze okładziny do każdej ogólnodostępnej przestrzeni publicznej. O tym oraz o innych istotnych wskaźnikach dla płytek ceramicznych pisaliśmy w styczniu w naszym Vademecum dla Architekta.

Im wyższe realne lub szacowane natężenie ruchu w danej przestrzeni (wewnątrz budynków lub na zewnątrz), tym lepszą odporność na ścieranie powinna mieć okładzina.

Dla przestrzeni o ekstremalnie dużym natężeniu ruchu najlepszym wyborem są gresowe płytki nieszkliwione (np. gres techniczny, tonalne płytki gresowe wykonane w technologii podwójnego zasypu lub wybrane płytki klinkierowe). Dzięki jednolitej strukturze płytek w całej masie, efekt stopniowego ścierania się ich powierzchni przez cały okres eksploatacyjny nie jest widoczny. Odporność tych płytek na ścieralność wgłębną ocenia się poddając je znormalizowanym badaniom (dokładniej opisanym w Vademecum dla Architekta).

Dla przestrzeni o ciągłym, dużym (i bardzo dużym) natężeniu ruchu pieszego, z pewną ilością nanoszonych substancji ścierających, można zastosować gresowe płytki szkliwione o wysokich parametrach odporności na ścieranie:

  • Klasa PEI 5 (liczba obrotów powyżej 12000), będzie dobra na pokrycie podłóg podlegających nasilonemu, ciągłemu ruchowi pieszemu, z pewnymi ilościami rysujących zabrudzeń, w ekstremalnych warunkach – np. w masowo odwiedzanych centrach handlowych, lotniskach, holach hotelowych, zastosowaniach przemysłowych i jako chodniki publiczne.
  • Klasa PEI 4 (liczba obrotów 2100, 6000 i 12000), wystarczy jako pokrycie podłóg, gdzie zazwyczaj chodzi się z pewną ilością rysujących zabrudzeń – np. w strefach wejściowych, kuchniach przemysłowych, hotelach, wystawach i salonach sprzedaży.

Efekt wycierania powierzchni w każdym przypadku należy minimalizować poprzez zabezpieczanie stref wejściowych specjalnymi wycieraczkami, a także częste, systematyczne czyszczenie posadzek.

Stabilne i równe

Niezależnie od stopnia natężenia ruchu, każda posadzka w miejscu publicznym musi być stabilna i równa.
Jeśli chodzi o pierwszy z tych parametrów – tu spore znaczenie ma fachowe położenie okładziny ceramicznej, zgodne ze sztuką budowlaną. Błędy wykonawcze mogą bowiem skutkować obniżeniem trwałości użytkowej, odspajaniem się płytek od podłoża (a co za tym idzie – niestabilnością posadzki), a także mechanicznymi uszkodzeniami. Równe położenie okładziny zabezpiecza użytkowników przed potknięciem się o wystające krawędzie. Wszelkie nierówności i zagłębienia są bardzo niemile widziane również przez kobiety noszące szpilki – dlatego odradzamy okładziny o nierównej powierzchni (takie jak np. kostka brukowa z głęboko osadzonymi spoinami).

Nieśliskie – parametr antypoślizgowości

Dobra przyczepność to kolejny warunek bezpiecznego użytkowania posadzek. Antypoślizgowość płytek, oznaczana symbolem R (wraz z liczbą obok), powinna zabezpieczać użytkowników przed poślizgiem – również w miejscach, gdzie stale lub czasowo pojawia się woda czy wilgoć (powierzchnie mokre z zasady są bardziej śliskie od suchych).
Wszystkie strefy wejściowe do budynków użyteczności publicznej, powinny być zabezpieczone wycieraczkami, zbierającymi wilgoć (deszcz, śnieg, błoto) z obuwia użytkowników, a także płytkami ceramicznymi o wysokich parametrach antypoślizgowości (od R11 do R13).

Czyste płytki

Łatwość utrzymania posadzek w czystości to jedna z głównych potrzeb inwestorów. Im większe jest natężenie ruchu w danym obiekcie, tym mniej skomplikowane i czasochłonne powinny być zabiegi gwarantujące utrzymanie porządku.
Duże powierzchnie handlowe, lotniska, budynki sportowe i przemysłowe, najczęściej korzystają z maszynowego wsparcia w utrzymaniu porządku.
Wybrana dla nich posadzka ceramiczna powinna zatem wytrzymać zarówno nacisk maszyny, jak i wieloletnie, bardzo częste zabiegi czyszczące, polegające na mechanicznym ścieraniu, myciu i zbieraniu brudu.
Dla tego rodzaju obiektów, użytkowanych masowo, rekomendujemy stosowanie nieszkliwionych płytek gresowych (dla których określana jest ścieralność wgłębna). Najefektowniejsze będą tonalne płytki wykonane w technologii podwójnego zasypu, gwarantujące z jednej strony długowieczność bez widocznych śladów zużycia powierzchni, a z drugiej – niesłabnące walory estetyczne dzięki unikalności wyglądu każdej z płytek.

Efektowna ceramika

Poza wszystkimi opisanymi wyżej cechami, płytki ceramiczne powinny być też efektowne pod względem wizualnym. Efekt „wow” można osiągnąć samym wzorem płytek, ciekawymi ich połączeniami – a nawet poprzez zabiegi brandingowe – np. umieszczanie znaków firmowych, precyzyjnie wycinanych z płytek o różnych barwach, w technologii water-jet.

Jak odpowiednio ułożyć płytki na schodach?

Schody są niezbędne w każdym wielokondygnacyjnym budynku użyteczności publicznej. Nawet jeśli przewidziane są windy, budynki muszą posiadać możliwość pieszego przemieszczania się między poziomami. To również dodatkowe zabezpieczenie związane np. z ewentualnym zagrożeniem pożarowym.

Żaden parametr schodów w budownictwie służącym ogółowi społeczeństwa nie jest obojętny. Liczba stopni w jednym biegu schodów stałych, minimalna szerokość użytkowa biegu i spocznika, maksymalna wysokość i głębokość stopni, rodzaj zakończenia schodowego stopnia – wszystkie te parametry należy uwzględnić zawczasu, zależnie od projektowanego miejsca. Inne bowiem są wymagania dla żłobków i przedszkoli, inne dla budynków opieki zdrowotnej, a jeszcze inne dla pozostałych obiektów użyteczności publicznej.
Podobnie trzeba wziąć pod uwagę łączną szerokość biegów i spoczników w klatkach stanowiących drogę ewakuacyjną, obliczając je proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać jednocześnie na kondygnacji o najliczniejszym obłożeniu.

Jeśli zadaniem architekta jest już tylko dobór odpowiednich płytek schodowych, wówczas koniecznie trzeba wziąć pod uwagę przede wszystkim stopień ich odporności na poślizg. Kwestie estetyczne i higieniczne również są ważne, jednak w hierarchii z tymi dotyczącymi bezpieczeństwa, schodzą na kolejny plan.

Ruch pieszy czy również kołowy?

Projektując posadzki w obiektach dostępnych ogółowi społeczeństwa, musimy wziąć pod uwagę, jak często będą pojawiać się tam osoby na wózkach inwalidzkich. Czy w celach technicznych będą tam używane segwaye (jednoosobowe pojazdy dwukołowe z napędem elektrycznym), wózki widłowe, a może nawet samochody osobowe?

Okładzina ceramiczna musi wytrzymać nacisk każdego z tych pojazdów, nie tracąc walorów wizualnych i użytkowych.
Tu również bardzo istotne będą parametry odporności płytek na ścieranie, na zginanie (siła łamiąca), a także odporność na plamienie.

Przestrzenie biurowe mniej wymagające

Posadzki w pomieszczeniach biurowych są znacznie mniej wymagające. Strefy wejściowe do biurowców zbierają większość zabrudzeń z drobinami ścierającymi. W gabinetach, pokojach biurowych i strefach open-space panuje również zdecydowanie mniejsze natężenie ruchu, można tam zatem zastosować płytki ceramiczne o mniej wyśrubowanych parametrach. Wystarczą płytki szkliwione o parametrze PEI 3/1500, 4/2100. O modnych, drewnopodobnych płytkach do biura pisaliśmy na naszym blogu w grudniu 2017 r. https://www.paradyz.com/blog/drewniana-podloga-zalety-plytek-drewnopodobnych/.

Przestrzeń publiczna dostępna dla osób z dysfunkcjami

Uwzględnianie potrzeb osób z dysfunkcjami, to projektowanie umożliwiające tym osobom samodzielne, satysfakcjonujące i komfortowe korzystanie z przestrzeni ogólnodostępnych.

Dobór płytek ceramicznych spełniających potrzeby osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, musi uwzględniać zarówno równość i stabilność posadzki, jak i ciężar osoby z wózkiem, nacisk wywierany na powierzchnię posadzki (siła łamiąca / odporność na zginanie), antypoślizgowość, a także dodatkowe narażenie na ścieranie powierzchni płytek.

W każdym budynku użyteczności publicznej, pomieszczenia ogólnodostępne o zróżnicowanych poziomach podłogi, muszą być przystosowane do ruchu osób niepełnosprawnych – w tym celu najczęściej stosuje się specjalne pochylnie (one również mogą być wyłożone płytkami ceramicznymi o dobrej przyczepności).

Szerokości ciągów komunikacyjnych dostosowanych do przemieszczania się osób korzystających z wózków inwalidzkich są następujące:

  • 120 cm – tyle wystarczy, by swobodnie przejechał wózek (jednak uniemożliwia to jego zawrócenie czy manewr mijania z osobą poruszającą się normalnie).
  • 150 cm – minimalna szerokość dojścia do budynku użyteczności publicznej, określona rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Szerokość 150 umożliwia swobodne mijanie się osoby na wózku z osobą bez dysfunkcji ruchowych oraz manewr zawracania wózka.
  • 180 cm – szerokość umożliwiająca mijanie się zarówno dwóch niepełnosprawnych osób na wózkach, jak i dwóch wózków dziecięcych.

Dla zapewnienia swobodnego przemieszczania się ludzi, ciągi komunikacyjne nie mogą być ograniczane żadnymi przeszkodami (takimi np. jak kosze na śmieci czy dekoracje).

W przypadku osób z dysfunkcjami psychicznymi, ogromnie ważna jest jednoznaczność – tu wygląd podłogi wyraźnie musi kontrastować z wyglądem ścian, by nie zakłócać pracy błędnika i nie wywoływać niepożądanych reakcji psychofizycznych.

Wskazówki praktyczne przy projektowaniu ciągów komunikacyjnych

1. Wielkość

Wielkość płytki ma znaczenie. Zależnie od szerokości ciągu komunikacyjnego, dla jakiego musimy zapewnić trwałą, bezpieczną w użytkowaniu i łatwą do utrzymania w czystości okładzinę, warto wybrać takie wielkości płytek, które będą porządkować przestrzeń, jasno informując np. o kierunku ciągu komunikacyjnego.
Dla ciągów o szerokości 150 cm, dobrym (i efektownym wizualnie) rozwiązaniem będą płytki o szerokości 75 cm lub np. kombinacja pasów płytek o szerokości 60 cm, rozdzielonych pasem płytek 30 cm.
Im mniej brzydkich cięć, tym lepiej będzie prezentować się posadzka, sprzyjając ogólnemu wrażeniu schludności i ładu.

2. Barwa

Barwy oddziałują na ludzi na poziomie nie tylko świadomym, ale i poza-świadomym.
Optymalny dobór barw dla posadzek w obiektach użyteczności publicznej to niejednokrotnie kompromis między wizją architekta a względami użytkowymi.
Posadzki muszą być spójne z resztą przestrzeni publicznej, a jednocześnie praktyczne i łatwe do utrzymania w czystości. Pierwsze ślady brudu nie powinny być na nich eksponowane, a wprost przeciwnie – skutecznie maskowane.

3. Kompletność systemu

Warto wybierać kolekcje płytek ceramicznych z cokołami i systemowymi rozwiązaniami schodowymi. Dzięki tym elementom zapewniamy spójność projektowanym przestrzeniom.

PODSUMOWANIE:

  • Sposób organizacji przestrzeni publicznych regulują odpowiednie przepisy, które należy respektować w projektach architektonicznych.
  • Odporność na ścieranie (PEI) lub odporność na ścieralność wgłębną to najważniejsze parametry, jakie należy wziąć pod uwagę podczas projektowania ogólnodostępnych przestrzeni wewnątrz i na zewnątrz budynków.
  • Im wyższa klasa PEI, tym większe natężenie ruchu wytrzyma posadzka.
  • W ekstremalnych warunkach, dla przestrzeni o ciągłym, nasilonym ruchu, warto wybrać gresowe płytki nieszkliwione (gres techniczny lub tonalne płytki gresowe wykonane w technologii podwójnego zasypu).
  • Stabilność posadzki, równość powierzchni oraz łatwość utrzymania w czystości to kolejne kluczowe kryteria przy wyborze okładziny ceramicznej.
  • Schody i pochylnie powinny być wyłożone płytkami o dobrej przyczepności i estetycznie wykończone (np. cokołami, stopnicami narożnymi).
  • Jeśli przestrzeń publiczną oprócz pieszych będą wykorzystywać kołowe środki transportu (wózki dziecięce i inwalidzkie, rowery, rolki, segwaye, samochody akumulatorowe lub spalinowe), wówczas należy wziąć pod uwagę zarówno obciążenia masy, jak i dodatkową ilość brudu i substancji ścierających, nanoszonych z bieżników kół.
  • Przestrzenie użyteczności publicznej powinny być przyjazne wszystkim użytkownikom, niezależnie od wieku, zdrowia i stopnia sprawności – dlatego zawczasu należy uwzględnić potrzeby seniorów oraz osób z dysfunkcjami.
  • Podczas projektowania warto kierować się względami praktycznymi, związanymi z wyborem kolekcji płytek ceramicznych o określonych formatach, barwach i z kompletnym systemem schodowym.
Ceramika Paradyż